Veri Merkezi Yangın Söndürme Sistemleri

ByTuğkan Kaynar
0 Comments

Bu yazıda, veri merkezi yangın söndürme sistemleri, tercih edilen teknolojiler ve uygulanması gereken yangın prosedürleri detaylı olarak ele alınmıştır. Veri merkezleri, kritik verilerin saklandığı ve işlendiği yapılar olması nedeniyle yangın gibi risklere karşı son derece hassastır. Bu nedenle, yangının önlenmesi, algılanması ve söndürülmesi için etkili sistemlerin kurulması hayati önem taşır.

🔔 Sosyal medya kanallarımızı takip etmeyi unutmayın!

Veri Merkezi Yangın Söndürme Sistemleri

Veri Merkezi Yangın Söndürme Sistemleri

Veri merkezlerinde kullanılan yangın söndürme sistemleri, hem yangını etkili bir şekilde söndürmeli hem de kritik ekipmanlara zarar vermemelidir. Bu nedenle, geleneksel su bazlı sistemlerden ziyade daha sofistike ve veri merkezlerine uygun sistemler tercih edilir. İşte öne çıkan yangın söndürme teknolojileri:

Gazla yangın söndürme sistemleri, veri merkezlerinde en yaygın tercih edilen çözüm türüdür. Bu sistemler, yangını oksijeni azaltarak veya kimyasal reaksiyonları engelleyerek etkisiz hale getirir. En sık kullanılan gazlar şunlardır:

FM-200 (HFC-227ea)

  • Kimyasal adı heptafluoropropane olarak da geçer (HFC-227ea).
  • ODP (Ozone Depletion Potential) değeri 0’dır, yani ozon tabakasına doğrudan bir zararı yoktur. GWP (Global Warming Potential) değeri göreceli olarak yüksektir; bu da FM-200’ün sera gazı etkisinin diğer gazlara nazaran daha yüksek olabileceği anlamına gelir.
  • Öncelikli olarak kimyasal reaksiyonları keserek yangını söndürür.
  • Aynı zamanda insan güvenliği için uygun seviyelerde kullanılır, ancak sistemin bulunduğu ortamın iyice havalandırılması gerekir.
  • Tasarım konsantrasyonu ve dolum miktarı, korunacak mahallin hacmine ve risk sınıfına göre belirlenir (genellikle %7-%9 aralığında).
  • Hızlı Söndürme: Genellikle 10 saniye gibi kısa bir sürede ortama boşalır ve yangını hızla baskılar.
  • Ekipman Dostu: Elektronik cihazlara, veri merkezlerindeki hassas ekipmanlara zarar vermez; kalıntı veya tortu bırakmaz.
  • Yer Tasarrufu: Silindirlere basınçlı şekilde depolandığı için daha az yer kaplar.
  • İnsan Sağlığı: Tasarım ve kullanım konsantrasyonları NFPA 2001 veya benzeri standartlara uygun olmalıdır. Aşırı dozajlamada, kapalı alanda bulunan kişiler için sağlık riski artar.
  • Çevresel Etki: GWP değeri yüksek olduğu için, çevreye duyarlı projelerde alternatif gazlar (örneğin Novec 1230) tercih edilebilir.

Novec 1230

Bu gaz, çevre dostu bir çözüm olarak bilinir ve atmosferde uzun süre kalıcı olmadığı için karbon ayak izini minimumda tutar. Yangının hızlı söndürülmesini sağlarken veri merkezindeki ekipmanlara zarar vermez. Aynı zamanda insanların bulunduğu ortamda da güvenlidir.

  • Fluorinated ketone bazlı bir sıvıdır, oda sıcaklığında sıvı halde depolanır ve püskürtüldüğünde hızla gaz fazına geçer.
  • ODP (Ozone Depletion Potential): 0
  • GWP (Global Warming Potential): 1 civarındadır, yani FM-200’e kıyasla çok düşüktür.
  • Atmosferik Yaşam Süresi: Yaklaşık 5 gün, bu nedenle atmosferde uzun süre kalıcı değildir.
  • Isı enerjisini absorbe ederek ve kimyasal reaksiyon zincirini keserek yangını söndürür.
  • Genellikle %4-%6 aralığında bir tasarım konsantrasyonu ile kullanılır.
  • Çevre Dostu: Düşük GWP ve kısa atmosferik ömrü sayesinde çevre üzerinde minimal etki bırakır.
  • İnsan Güvenliği: Doğru tasarım konsantrasyonlarında insan sağlığı açısından güvenlidir.
  • Temiz Söndürme: FM-200 gibi Novec 1230 da kalıntı veya tortu bırakmaz, ekipmanlara zarar vermez.
  • Depolama Koşulları: Sıvı fazda saklanır ve boşaltım sırasında gazlaşır. Depolama sıcaklığı, donma noktası gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.
  • Maliyet: İlk yatırım maliyeti bazı diğer sistemlerden daha yüksek olabilir, ancak uzun vadede çevresel ve güvenlik avantajları nedeniyle tercih edilmektedir.

Inergen (IG-541)

Tamamen doğal bir gaz olan Inergen, azot (%52), argon (%40) ve karbondioksit (%8) karışımından oluşur. ODP ve GWP: Her iki değeri de sıfıra yakındır; küresel ısınmaya veya ozon tabakasına zararlı etkisi yoktur. Yangını oksijen seviyesini yaklaşık %12-%14 düzeyine indirerek yangını söndürür. Bu seviye, alevin sürdürülmesi için yeterli oksijen miktarının altındadır. Oksijen miktarının kritik seviyenin altına inmemesi için sistem profesyonelce tasarlanmalıdır. Boşaltım anında mahalin basıncını dengelemek için uygun basınç tahliye panellerine ihtiyaç duyulabilir. Inergen, hem ekipmanlara hem de çevreye zarar vermez, ayrıca yangından sonra kalıcı bir atık bırakmaz. FM-200 veya Novec 1230’a kıyasla daha fazla sayıda silindire ihtiyaç olabilir (daha büyük hacimde gaz saklanır).

Aerosol yangın söndürme sistemleri, katı halde depolanan ve boşaltım sırasında ufak parçacıklar hâlinde ortama yayılan bir yapıya sahiptir. Bu parçacıklar, alevi besleyen kimyasal reaksiyonları kesintiye uğratarak yangını hızlıca bastırır. Hızlı ve etkin müdahale imkânı sunması nedeniyle, veri merkezleri ve elektrik-elektronik ekipmanların yoğun olduğu ortamlarda tercih edilebilir. Bunun yanı sıra su veya köpük gibi farklı söndürücülerin bırakabileceği kalıntılara kıyasla çok daha az kirlilik oluşturur. Temiz, kompakt ve kurulumu kolay bir sistem olması da aerosolleri, alan kısıtlılığının yaşandığı tesisler için cazip hâle getirir. Ancak her teknoloji gibi, aerosol sistemleri de tesis koşullarına uygun şekilde doğru tasarlanmalı, düzenli bakım ve testlerle desteklenmelidir.

VESDA (Very Early Smoke Detection Apparatus), yangın henüz başlangıç aşamasındayken ortaya çıkan en ufak duman partiküllerini algılayabilen, yüksek hassasiyetli ve erken uyarı sağlayan bir duman algılama sistemidir. Özellikle kritik öneme sahip veri merkezleri, telekomünikasyon altyapıları ve yüksek değerli ekipman barındıran ortamlarda tercih edilir. İşte VESDA sistemleri hakkında bilmeniz gereken bazı önemli noktalar:

  1. Çalışma Prensibi
    • Laser tabanlı sensörler yardımıyla havadaki partikül yoğunluğunu ölçer.
    • Duman oluşumunu henüz gözle görülemeyecek düzeyde tespit eder.
  2. Bölge Analizi (Zonlama)
    • Birden fazla noktaya yerleştirilen emiş üniteleri (pipe/aspirasyon hattı) ile farklı bölgeler veya raflar ayrı ayrı izlenebilir.
    • Böylece hangi bölgede duman oluştuğu hızlı ve kesin bir şekilde belirlenir.
  3. Erken Uyarı ve Alarm Yönetimi
    • Standart duman dedektörlerinden çok daha erken aşamada alarm verebildiği için fiziksel hasar veya sistem kesintisine yol açacak büyüklükteki yangınlar başlamadan önlem alınabilir.
    • Aşamalı alarm özelliği sayesinde (örneğin: düşük seviye uyarı, orta seviye uyarı ve acil durum uyarısı) yangın riskine göre farklı senaryolar devreye sokulabilir.
  4. Bakım Kolaylığı ve Süreklilik
    • Dışarıdan hava örneklemesi yaptığı için dedektör başlıklarının sürekli kontrol edilmesi gerekmez; sistemin genel bütünlüğü düzenli periyotlarla gözden geçirilir.
    • Hatlarda tıkanma veya filtre kirliliği gibi durumlar erken tespit edilebilir, bu sayede bakım aksaklıkları minimuma iner.
  5. Entegrasyon ve Ölçeklendirme
    • Bina yönetim sistemleri (BMS), yangın alarm panelleri ve diğer güvenlik sistemleriyle entegre çalışabilir.
    • Küçük bir bölümden büyük veri merkezlerine kadar farklı boyutlardaki tesislere göre ölçeklendirilebilir.
  6. Kritik Ortamlarda Üstün Koruma
    • Yalnızca veri merkezlerinde değil; müzeler, tarihi yapılar, temiz odalar (clean room) gibi erken uyarıya ihtiyaç duyulan tüm alanlarda etkin şekilde kullanılabilir.
    • Klasik dedektörlere göre daha yüksek maliyetli olsa da olası kayıpların minimize edilmesindeki avantajları nedeniyle uzun vadede yatırım getirisi oldukça yüksektir.

Bu özellikleri sayesinde VESDA sistemleri, verinin veya ekipmanın kritik önem taşıdığı ortamlarda tercih edilen güvenilir ve etkin bir çözümdür. Erken uyarı mekanizması sayesinde yangına sebep olabilecek durumlar (kıvılcım, yüksek ısı, kablo izolasyon sorunları vb.) ileri boyuta ulaşmadan tespit edilerek hızlı müdahaleye olanak sağlar.

Yangın Anında Yapılmaması Gerekenler

Yangın anında paniğe kapılmak, yanlış eylemler yapmaya yol açabilir. Aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

  • Yangın sırasında sisteme zarar verme: Yangını söndürme amacıyla sistemlerde rastgele müdahalede bulunulmamalıdır. Bilinçsizce sistem kapatmaya veya açmaya çalışmak, yangının büyümesine veya sistemin devre dışı kalmasına yol açabilir.
  • Elektrik panellerine dokunma: Elektrik panellerine elle müdahale etmek yangının yayılmasına veya elektrik çarpmasına neden olabilir.
  • Manuel yangın söndürme cihazını kullanma konusunda bilgi eksikliği: Yanlış veya uygun olmayan söndürücü kullanımı, yangını daha da körükleyebilir. Örneğin, elektrik veya kimyasal yangınına su ile müdahale etmek tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

Personel Eğitimi

Yangın güvenliği sadece sistemlerle değil, bu sistemleri doğru zamanda ve doğru şekilde kullanacak personelin bilgi düzeyiyle de ilgilidir. Bu nedenle veri merkezi çalışanlarının düzenli aralıklarla yangın eğitimi alması çok önemlidir. Personel eğitiminde aşağıdaki konulara mutlaka yer verilmelidir:

  • Yangının oluşma nedenleri ve yayılma hızını etkileyen faktörler.
  • Farklı yangın sınıfları (A, B, C, D, E, F) ve her birine karşı kullanılacak söndürücü türleri.
  • FM-200, Novec 1230, Inergen gibi gazların çalışma prensipleri ve etkileri.
  • Gazın hangi durumlarda otomatik veya manuel olarak devreye gireceği.
  • Erken duman algılama (VESDA) ve yangın söndürme sistemlerinin nasıl çalıştığı.
  • Alarm çaldığında veya duman tespit edildiğinde izlenecek adımlar.
  • Tahliye yolları ve toplanma alanları hakkında bilgilendirme.
  • Kimlerin hangi ekipmana müdahale yetkisi olduğu.
  • Manuel yangın söndürücülerin doğru kullanımı (P.A.S.S. yöntemi: Pull (pimi çek), Aim (hortumu hedefe yönlendir), Squeeze (kolu sık), Sweep (yansımalı süpürme hareketi yap)).
  • Hangi tür söndürücünün hangi durumlarda kullanılabileceği.
  • Gerekli koruyucu gözlük, maske veya eldiven kullanımı.
  • Yangın sırasında ortamda bulunabilecek zararlı gazların etkileri.
  • Belirli periyotlarla gerçekçi yangın tatbikatları düzenleyerek personelin reflekslerini canlı tutmak.
  • Sistemdeki alarm ve otomatik söndürme mekanizmalarını test etmek.

Personel eğitimlerinde teorik bilginin yanı sıra pratik uygulamalar, kısa videolar ve grup çalışmaları da yer almalıdır. Bu sayede çalışanlar, olası bir yangın durumunda ne yapacaklarını daha iyi kavrar ve panik yapmadan doğru adımları atabilirler.

Yangın Sistemlerinin Bakımı

Yangın söndürme sistemlerinin etkili çalışabilmesi için düzenli bakım kritik önem taşır.

  • Periyodik Testler: Gaz sistemleri düzenli olarak test edilmeli, sızıntı veya basınç kaybı gibi sorunlar erken tespit edilmelidir.
  • Alarm ve Algılayıcılar: Duman ve ısı algılayıcıların düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.
  • Manuel Erişim Kontrolleri: Yangın söndürme sisteminin manuel olarak etkinleştirilebileceği alanların temiz ve erişilebilir olduğundan emin olunmalıdır.
  • Dokümantasyon ve Eğitim: Bakım ve test sonuçlarını kayıt altına almak önemlidir. Personelin hangi gazın nasıl çalıştığını, ne zaman ve nasıl devreye gireceğini bilmesi gerekmektedir.

Sonuç

Veri merkezi gibi kritik ortamlarda yangın riski asla hafife alınmamalıdır. FM-200, Novec 1230 ve Inergen gibi gazlar, bu hassas ortamları korumak için idealdir. Ancak en iyi sistemi de kullanıyor olsanız, bakım ve kontrolleri aksatmak sistemi güçsüzleştirecektir. Düzenli testler, personel eğitimi ve acil durum planlarıyla veri merkezinizi mümkün olan en güvenli hale getirebilirsiniz.

Unutmayın, yangını önlemek her zaman söndürmekten daha kolay, daha az maliyetli ve daha az risklidir. Ekipmanlarınızın ve verilerinizin güvende olması için sistemlerinizi ihmal etmeyin ve bakımlarını düzenli yaptırın.

  • VESDA Erken Uyarı Yangın Algılama
    Erken duman algılama teknolojisi hakkında teknik kılavuzlar ve çeşitli dökümanlara buradan ücretsiz olarak ulaşabilirsiniz.
  • 3M Novec Fire Protection Fluid
    Novec 1230 gazı, veri merkezleri ve diğer hassas ortamlarda kullanıma yönelik çevreci bir yangın söndürme ajanıdır. 3M’in resmî sayfasında ürünün teknik özellikleri, uygulama örnekleri ve makaleler yer alır.
  • APC Data Center White Papers
    APC, veri merkezi altyapı çözümleri üzerine geniş bir whitepaper arşivine sahip. Yangın koruması konusuna da değinen dökümanlardan ücretsiz yararlanabilirsiniz.
  • Uptime Institute Resources
    Resmî standartlar (örneğin TIA-942) tam metin olarak ücretsiz sunulmuyor olsa da, Uptime Institute’un blog yazıları ve e-kitapları veri merkezlerinde risk yönetimi, yangın koruması ve iş sürekliliği gibi konularda genel bilgi verir.

Bu bağlantılar aracılığıyla, veri merkezlerinde yangın güvenliği ve tasarım standartları hakkında güncel ve resmi bilgilere ulaşabilirsiniz.

Gelişmelerden haberdar olmak için bilgihouse.com ve sosyal medya kanallarımızı ziyaret etmeyi unutmayın.

Faydalı olması dileğiyle.

Tuğkan Kaynar

Similar Posts

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir